Cztery osoby i towarzystwo otrzymały nagrody IPN "Kustosz Pamięci Narodowej". Wyróżnienia zostały wręczone po raz 18., a uroczystość odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie.
Tytuł "Kustosza Pamięci Narodowej" przyznawany jest osobom, a także instytucjom i organizacjom społecznym za szczególnie aktywny udział w upamiętnieniu historii narodu polskiego w latach 1939-1989 oraz za działalność publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej.
Prezes IPN Jarosław Szarek podkreśla, że tą nagrodą Instytut honoruje wyjątkowe osoby i organizacje, które przez lata poświęcając swój czas na upamiętnianie wydarzeń i ludzi, robią więcej niż niejedna instytucja. Prezes Instytutu przypomina, że pomysłodawcą nagrody w 2002 roku był dyrektor krakowskiego oddziału IPN Janusz Kurtyka, późniejszy prezes IPN (zginął w katastrofie smoleńskiej). Chciał on uhonorować tych, którzy uratowali od zapomnienia wiele relacji i dokumentów.
Dostępna on-line baza powstańców
Jarosław Szarek podkreśla, że nagradzanym tytułem "Kustosza Pamięci Narodowej" często udawało się ocalić od zapomnienia wydarzenia lub bohaterów. Przykładem może być wyróżniony w tym roku Marek Strok - pasjonat historii Powstania Warszawskiego. W ciągu kilkudziesięciu lat żmudnej pracy społecznej zebrał ponad 50 tys. nazwisk, pseudonimów i innych danych osobowych uczestników Powstania. Na podstawie tej listy Muzeum Powstania Warszawskiego stworzyło dostępną on-line bazę powstańców. Dzięki jego badaniom możliwe było utrwalenie na Murze Pamięci w Muzeum Powstania Warszawskiego nazwisk około 12 tys. żołnierzy podziemia poległych w Warszawie w 1944 roku.
Jarosław Szarek dodaje, że przez lata IPN nagradzał również różnego rodzaju instytucje, organizacje i stowarzyszenia, które dbały o polskie groby czy miejsca pamięci.
Nagrodę odebrała m.in. przyjaciółka Jana Pawła II
W tym roku również zostanie nagrodzona tego typu organizacja - Polskie Towarzystwo Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie. Głównym i najważniejszym zadaniem Towarzystwa w pierwszych latach jego działalności była odbudowa Cmentarza Obrońców Lwowa. Dzięki staraniom Towarzystwa podejmowanym we współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w 2005 roku możliwe było uroczyste otwarcie kwatery Orląt w obecności prezydentów Polski i Ukrainy.
Przez lata działalności Towarzystwo roztoczyło opiekę nad około dwudziestoma miejscami pamięci we Lwowie i Ziemi Lwowskiej. Oprócz Marka Stroka i Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie tytuł "Kustosza Pamięci Narodowej" otrzymali w tym roku: pośmiertnie ostatni prezydent na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski, propagator pamięci o ofiarach Rzezi Wołyńskiej Janusz Horoszkiewicz - strażnik polskiego dziedzictwa na Wołyniu, rzecznik i głosiciel pojednania w prawdzie narodów polskiego i ukraińskiego. Inicjator i wykonawca ponad 40 krzyży stojących w dolinie rzeki Horyń w miejscach unicestwionych w 1943 roku polskich wiosek, kościołów i cmentarzy.
Nagrodę odbrała też przyjaciółka Jana Pawła II, więźniarka KL Ravensbrück, profesor Wanda Półtawska. Uroczystość została objęta patronatem narodowym prezydenta RP Andrzeja Dudy w stulecie odzyskania niepodległości.
IAR/ho