Śladami Radomskiego Czerwca’76 - inicjatywa IPN

Instytut Pamięci Narodowej wybrał dziewięć punktów, które znajdą się na ścieżce dydaktycznej „Śladami Radomskiego Czerwca’76”. Umieszczone w nich zostaną tablice pamiątkowe z opisem w języku polskim i angielskim. Ścieżka dydaktyczna ma służyć mieszkańcom Radomia, zwłaszcza uczniom poznającym historię swojego miasta, oraz turystom.

Tablica pojawi się m.in. przed wejściem do dawnych Zakładów Metalowych im. gen. Waltera w Radomiu. „To właśnie tutaj, na wydziale P-6, 25 czerwca 1976 r. o godzinie 6.30 zaczął się protest” – podkreśla dr Sebastian Piątkowski z Instytutu Pamięci Narodowej. „Stąd robotnicy wyszli na radomskie ulice i fala protestu rozlała się na całe miasto” – dodaje historyk.

Na ścieżce dydaktycznej znajdzie się także punkt docelowy marszu robotników „Waltera”, a także pracowników innych radomskich zakładów, którzy do nich dołączyli. To siedziba Komitetu Wojewódzkiego PZPR (obecnie budynek Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych), przy ówczesnej ulicy 1 Maja - obecnie 25 Czerwca. „Spalenie tego gmachu przez protestujących to symboliczny moment, którym Radom bardzo silnie wpisał się w historię Polski” – zaznacza dr Piątkowski.

Wśród wyróżnionych miejsc jest także kamień węgielny pod pomnik upamiętniający wydarzenia radomskiego Czerwca’76. Zdaniem dr. Piątkowskiego to miejsce szczególnie ważne dla radomian, nie tylko ze względu na upamiętnienie samego protestu. W okresie stanu wojennego na skrzyżowaniu ulic 1 Maja i Żeromskiego gromadziły się bowiem organizowane przez Solidarność manifestacje. Przed pomnikiem tym modlił się też Jan Paweł II w czasie wizyty w Radomiu w 1991 r. Papież wspomniał wówczas w homilii wygłoszonej na lotnisku w Radomiu o wydarzeniach w tym mieście.

„Można powiedzieć, że rok 1976 stał się wstępem do dalszych wydarzeń lat osiemdziesiątych. Kosztowały one wiele ofiar, aresztowań, upokorzeń i tortur, śmierci – poprzez to wszystko torowały drogę ludzkiemu pragnieniu sprawiedliwości. Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni” – powiedział Jan Paweł II w kazaniu na lotnisku w Radomiu.

Tablica upamiętniająca Czerwiec’76 pojawi się też w sąsiedniej gminie - Kowala. Umieszczona zostanie przed budynkiem plebanii w Pelagowie, gdzie mieszał ks. Roman Kotlarz, jeden z bohaterów radomskiego Czerwca’76, uznawany za ofiarę komunistycznych represji.

Otwarcie ścieżki odbędzie się w piątek w ramach trwających w Radomiu obchodów 40. rocznicy protestu robotniczego, do którego doszło w tym mieście 25 czerwca 1976 r.

25 czerwca 1976 r. na ulice Radomia w proteście przeciwko planowanym przez rząd podwyżkom cen żywności wyszło 20-25 tys. ludzi. Doszło do starć z milicją i oddziałami ZOMO. Według badaczy IPN zatrzymano 654 osoby. Tzw. sądowym trybem postępowania objęto 255 osób, a orzeczone kary pozbawienia wolności sięgały 10 lat.

W związku z udziałem w proteście pracę straciło ok. 900 radomian, przede wszystkim pracowników Zakładów Metalowych. Tragiczną konsekwencją protestów było bezprawne bicie zatrzymanych na tzw. ścieżkach zdrowia (szpalery milicjantów bijących ludzi pałkami), które stały się swoistym symbolem Czerwca'76. Zaczęły się także represje wobec uczestników protestu i ich rodzin. Z pomocą ruszyli im przedstawiciele powstałego we wrześniu Komitetu Obrony Robotników.

PAP